چند وقت پیش یکی از دوستان قدیمم را ملاقات کردم. در رشته روانشناسی تحصیل می کند. یکی از گلایه های مهمش از محیط آکادمیک، به ستوه آمدن از دخالت های فیلسوف ها در روانشناسی بود و می گفت مگر ما میرویم در فلسفه دخالت کنیم که آن ها در روانشناسی دخالت می کنند؟ منظورش از دخالت فیلسوف ها در روانشناسی، فلسفه علم و مباحث مربوط به روش شناسی است. به نظرم این حرفش تقریبا مثل این است که یک قصاب به مامور بهداشت بگوید مگر ما قصاب ها می آییم توی بیمارستان بگوییم مریض را چطور عمل کنید که شما می آیید و در کار ما دخالت می کنید؟
علاوه بر اتهام فضولی، اتهام دیگری که ممکن است بر روش شناسان(methodologists) زده شود، اتهام ادعای چیز دانی و نظر دادن در حوزه ی غیر تخصصی است. یک روش شناس می تواند و باید در مورد تمام شاخه های دانش نظر بدهد. البته در مورد روش شناسی هر دانش و نه محتوای آن دانش. صحبت در مورد روش شناسی یک دانش به معنای ادعای متخصص بودن در یک دانش نیست. اگر دیدید کسی در حرف هایش اسم از همه ی علوم می برد، لطف کنید اول ببینید در مورد چه چیز آن دانش ها حرف می زند و سپس بگویید: «فلانی هم که در مورد همه چیز نظر میده» یا «اقیانوسی به عمق تف رو نگا». ضمنا اگر سوالی در مورد روش شناسی رشته ای مثل فیزیک داشتید، نباید به یک فیزیکدان مراجعه کنید، بلکه باید به یک تحصیل کرده در زمینه ی فلسفه علم مثل حسین شیخ رضایی رجوع کنید.
یکی دیگر از شاخه های دانش که در معرض قضاوت هایی مشابه روش شناسی است(دخالت و همه چیز دانی)، برنامه ریزی آموزشی است. کسی که حوزه ی فعالیتش آموزش است، می تواند و باید در مورد روش آموزش هر چیزی نظر بدهد. از آموزش موسیقی و خوشنویسی تا آموزش زبان و پزشکی. لطف کنید به کسی که تخصصش آموزش است و در مورد آموزش پزشکی نظر می دهد، چپ چپ نگاه نکنید. و اگر سوالی هم در مورد آموزش داشتید، به متخصص متعلَق آموزش رجوع نکنید. مثلا اگر سوالی در مورد آموزش زبان انگلیسی نیاز داشتید، متخصص ترین فرد در زبان انگلیسی نمی تواند به شما کمک کند و شما باید یا به کارشناس آموزش زبان انگلیسی و یا آموزش به طور عام مراجعه کنید.